Van Purusha (letterlijk: kosmische ziel) wordt gesproken als benadering voor de ultieme werkelijkheid, die alles in zijn eigen bevat maar er zelf los van staat. De aard van Purusha is Prakriti (letterlijk:natuur). Prakriti kunnen we beschouwen als de zaadjes die onmanifest in het oneindige veld van Purusha liggen opgeslagen. Purusha en Prakriti samen vormen het mannelijke en vrouwelijke aspect in de natuur.
In de leer van de Kundalini Yoga staan zij bekend als Shiva-Shakti en in de Chinese traditie van kennis als Yin-Yang. Prakriti, de dynamische aard van Purusha, manifesteert zich in haar totaliteit als een oneindig groot, kosmisch verlangen naar volledige vervulling van leven. Op menselijke schaal gebeurt eigenlijk precies hetzelfde, Prakriti bestaat uit het samenspel van de drie Guna’s (geaardheden)- Sattva, Rajas en Tamas – en deze kwaliteiten vormen haar drievoudige aard. Sattva is de scheppende, ordenende kracht in de natuur, rajas is de actieve, handhavende kracht en tamas is de vertragende, ontbindende kracht. Alle drie krachten zijn noodzakelijk om de evolutie gaande te houden.
Elke geboorte ( van bijvoorbeeld een planeet, een mens of een plant) in het manifeste universum zal na verloop van tijd weer opgaan in het onmanifeste geheel. Door het tijdstip en de plaats van geboorte te kennen, kunnen we het verloop ervan tot in de kleinste details berekenen en verklaren.
In de mens manifesteert het Kosmische Zijn zich als het innerlijke zelf, een ervaringsveld dat voorbij onze gedachten ligt. We noemen dit het stille, zuivere bewustzijn. De ervaring van zuiver bewustzijn doet zich voor als onze stroom van gedachten volledig tot rust komt en onze geest zelfs de meest verfijnde activiteit van denken transcendeert. In deze toestand gaat de begrensde geest op in de onbegrensde status van het Zijn; het bewustzijn is dan niet meer bewustzijn van iets, maar alleen nog bewust-zijn. In het veld van zuiver bewustzijn ligt Prakriti, de dynamische aard van het Zijn, besloten.
Prakriti bestaat uit acht opeenvolgende kwaliteiten: ego, intellect, geest, en de vijf elementen: ether, lucht, vuur, water en aarde, die subjectief met onze zintuigen zijn verbonden. Zoals de familie van planten een extensie is van het menselijk wezen, zo is het universum een extensie van de negen planeten. De planeten verbinden ons met het universum en er is geen enkele planeet, die we kunnen missen in ons bestaan. Levend in een menselijk lichaam met gebruik van onze zintuigen staan we de natuur toe ons met intelligentie, vitaliteit en energie (prana) te voeden.